Ocena inwestycji w poprawę efektywności energetycznej – Wskaźniki SPBT i ROI

W zakładach produkcyjnych większość zużywanej energii, często nawet ponad 75%, przypada na procesy bezpośrednio związane z produkcją. Reszta, np. 25%, może obejmować zużycie energii na potrzeby HVAC (np. chłodzenie technologiczne), ogrzewanie obiektów, wentylację czy przygotowanie ciepłej wody dla węzłów sanitarnych. Aby prawidłowo planować inwestycje i oceniać poprawę efektywności energetycznej, konieczne jest precyzyjne określenie potencjału oszczędności w różnych obszarach zakładu.

Podstawą rzetelnej analizy jest dostępność szczegółowych danych, które powinny obejmować:

• Całkowite zużycie energii w zakładzie.
• Rozbicie zużycia na konkretne obszary, procesy i urządzenia.
• Czasowy profil zużycia energii (np. z danych systemu EMS za ostatnie 24 miesiące).

Brak dostępu do takich danych może utrudniać identyfikację rzeczywistego potencjału oszczędności. W takich przypadkach warto oprzeć się na oszacowaniach, stosując metodologię oceny potencjału energetycznego.

Przykładowe podejście polega na:

1. Zidentyfikowaniu mocy zainstalowanej i rzeczywiście wykorzystywanej dla kluczowych urządzeń w zakładzie.
2. Określeniu czasu pracy urządzeń oraz ich jednoczesności użytkowania.
3. Rozróżnieniu rodzajów energii wykorzystywanej przez poszczególne urządzenia (np. energia elektryczna, cieplna).

Zestawieniu całkowitego zużycia energii poprzez sumowanie odczytów z liczników głównych i przeliczenie wszystkiego na wspólny mianownik (zazwyczaj kWh).

Tutaj do pobrania przykładowy Szablon oceny potencjału poprawy efektywności energetycznej – w akruszu xlsx.

Oszacowanie potencjału energetycznego pozwala zidentyfikować obszary o największym potencjale poprawy efektywności energetycznej — czyli te miejsca, w których możliwe są najbardziej opłacalne oszczędności. Równocześnie ujawnia rozbieżności między sumarycznym zużyciem energii przez poszczególne urządzenia a całkowitym zużyciem energii w zakładzie. Tego typu różnice mogą wskazywać na brakujące pomiary lub nieuwzględnione odbiory energii, np. działające urządzenia pominięte w analizie.

Analiza ta umożliwia również wychwycenie strat energetycznych, będących efektem różnicy pomiędzy energią końcową a użytkową. Aby jednak w pełni wykorzystać potencjał takiej analizy, często niezbędne okazuje się wdrożenie zaawansowanego systemu monitoringu, takiego jak EnobEMS. System ten pozwala precyzyjnie określić potencjał oszczędności i wspiera planowanie inwestycji ukierunkowanych na poprawę efektywności energetycznej.

Co więcej, EnobEMS przyczynia się nie tylko do zwiększenia efektywności, ale również do poprawy bezpieczeństwa energetycznego przedsiębiorstwa. Dzięki bieżącemu nadzorowi nad kluczowymi punktami zużycia oraz możliwości szybkiego reagowania na zakłócenia w dostawach energii, system staje się narzędziem budowania odporności operacyjnej. W warunkach dynamicznych zmian na rynku energii, ten aspekt nabiera szczególnego znaczenia.
Tutaj, więcej na temat roli systemów EMS w bezpieczeństwie energetycznym przedsiębiorstw

Pomysł, czyli opis, w jaki sposób dana inwestycja w podniesienie efektywności będzie funkcjonować, stanowi kluczowy element identyfikujący konkretne działania w zakresie poprawy efektywności energetycznej. Musi jasno określać cel i charakter inwestycji, np. “Odzysk ciepła z chillerów do hali”, co wskazuje na zastosowanie technologii, która umożliwia ponowne wykorzystanie ciepła z procesu chłodzenia. Dobrze sformułowana nazwa pomaga zrozumieć zakres projektu oraz ułatwia analizę jego opłacalności, pozwalając menedżerom i inwestorom lepiej oszacować potencjalne korzyści oraz wymagania technologiczne, finansowe i organizacyjne.

Wycena inwestycji [PLN]:

Wycena inwestycji to kluczowy element każdej analizy opłacalności projektu. Obejmuje ona pełne koszty związane z wdrożeniem nowej technologii lub modernizacją procesów. Do wyceny należy zaliczyć nie tylko zakup sprzętu, ale również koszty instalacji, wdrożenia, serwisu i ewentualnych modyfikacji infrastruktury. Tutaj, więcej o wdrożeniach i weryfikacji. Dokładna wycena inwestycji pozwala menedżerom oszacować zwrot z inwestycji oraz zrozumieć, ile czasu zajmie, zanim oszczędności na zużyciu energii pokryją poniesione koszty.

Zmiana zużycia [MWh/rok]:

Zmiana zużycia energii odnosi się do przewidywanej redukcji zużycia energii, wyrażonej najczęściej w megawatogodzinach (MWh) na rok. Jest to jedna z najważniejszych metryk przy ocenie efektywności inwestycji energetycznej, ponieważ bezpośrednio wpływa na oszczędności i zwrot z inwestycji. Poprawa efektywności energetycznej, np. przez zastosowanie nowoczesnych technologii, pozwala na zmniejszenie zużycia energii, co przekłada się na niższe koszty operacyjne i mniejszy wpływ na środowisko. Wskaźnik ten pomaga ocenić skalę rzeczywistych oszczędności energetycznych.

Zmiana kosztu [PLN/rok]:

Zmiana kosztu odnosi się do przewidywanych rocznych oszczędności finansowych wynikających z redukcji zużycia energii. Jest to kluczowy wskaźnik, ponieważ pozwala menedżerom ocenić, jak inwestycja w efektywność energetyczną przełoży się na bezpośrednie korzyści finansowe. Redukcja zużycia energii zmniejsza rachunki za energię, a w przypadku wysokich kosztów energii, te oszczędności mogą znacząco wpłynąć na budżet operacyjny przedsiębiorstwa. Im większa zmiana kosztu, tym szybciej zwraca się inwestycja.

Zmiana emisji CO2 [ton/rok]:

Zmiana emisji CO2 odnosi się do przewidywanej redukcji emisji dwutlenku węgla w wyniku inwestycji w poprawę efektywności energetycznej. Jest to kluczowy wskaźnik z perspektywy ekologicznej i zrównoważonego rozwoju. Mniejsza emisja CO2 świadczy o zmniejszonym zużyciu energii, co z kolei oznacza mniejsze obciążenie dla środowiska. Firmy mogą również uzyskać korzyści, takie jak ulgi podatkowe, certyfikaty ekologiczne czy poprawa wizerunku, wynikające z ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Tutaj, więcej o przyszłości przemysłu w Nowych Realiach.

SPBT (Simple Payback Time) [lat]:

SPBT, czyli prosty okres zwrotu, to liczba lat, w których inwestycja zwróci się w pełni dzięki uzyskanym oszczędnościom. Jest to kluczowy wskaźnik używany przez menedżerów do oceny opłacalności inwestycji, ponieważ pokazuje, jak szybko firma może odzyskać zainwestowane środki. Krótszy okres zwrotu sugeruje, że inwestycja przyniesie korzyści szybciej, co jest często preferowane w planowaniu finansowym, szczególnie w projektach związanych z efektywnością energetyczną.

TCO (Total Cost of Ownership) [PLN/rok]:

TCO, czyli całkowity koszt posiadania, obejmuje wszystkie koszty związane z inwestycją w efektywność energetyczną przez cały okres jej użytkowania. Oprócz kosztu zakupu i instalacji, TCO uwzględnia także bieżące wydatki na utrzymanie, serwisowanie, ewentualne naprawy oraz zużycie materiałów eksploatacyjnych. Przeanalizowanie TCO pozwala na pełną ocenę ekonomiczną projektu, ponieważ pokazuje, jaką kwotę firma będzie musiała przeznaczyć na obsługę inwestycji w dłuższej perspektywie czasowej, wpływając na opłacalność projektu.

Czas życia produktu [lat]:

Czas życia produktu to przewidywany okres, w którym dane rozwiązanie będzie działać efektywnie i bez awarii, zanim będzie wymagało wymiany lub większych napraw. Długość tego okresu ma istotne znaczenie dla całkowitej oceny inwestycji, ponieważ wpływa na opłacalność z dłuższej perspektywy. Dłuższy czas życia produktu zmniejsza koszty związane z jego wymianą i serwisowaniem, co przekłada się na niższy TCO (całkowity koszt posiadania) i wyższy zwrot z inwestycji (ROI).

ROI (Return on Investment) [%]:

ROI, czyli zwrot z inwestycji, wyrażony w procentach, mierzy stosunek zysków uzyskanych z inwestycji do poniesionych kosztów. Jest to kluczowy wskaźnik oceny opłacalności projektu, ponieważ pozwala określić, jak efektywnie zainwestowane środki generują korzyści finansowe. Wyższy wskaźnik ROI oznacza, że inwestycja przynosi większe zyski w stosunku do poniesionych nakładów. ROI jest często decydującym elementem przy podejmowaniu decyzji o realizacji projektu związanego z poprawą efektywności energetycznej.

Podsumowując, ocena inwestycji w poprawę efektywności energetycznej obiektów przemysłowych wymaga uwzględnienia kluczowych czynników takich jak: nazwa projektu, która jasno określa cel inwestycji, wycena inwestycji, zmiana zużycia energii oraz kosztów, a także zmiana emisji CO2. Inne istotne wskaźniki to SPBT (prosty okres zwrotu), TCO (całkowity koszt posiadania), czas życia produktu oraz ROI (zwrot z inwestycji). Każdy z tych elementów daje pełen obraz opłacalności projektu, umożliwiając lepsze planowanie i podejmowanie decyzji przez menedżerów.