Zmiany klimatyczne wymagają pilnych działań na rzecz ograniczenia emisji CO₂, w których przemysł odgrywa centralną rolę. Unia Europejska, poprzez mechanizmy takie jak System Handlu Emisjami (ETS) konsekwentnie zmierza ku neutralności klimatycznej do 2050 roku. Dla przedsiębiorstw ten proces stanowi zarówno ogromne wyzwanie, jak i szansę na rozwój.
Z perspektywy firm emisja CO₂ przestaje być odległym problemem – staje się jednym z kluczowych czynników decydujących o ich pozycji na rynku. Okres, w którym popyt znacząco przewyższał moce produkcyjne (2021–2023), zbliża się do końca. Obecne nadchodzi czas, w którym walka o kontrakty wymaga bardziej skutecznych działań, a rosnące koszty energii oraz obciążenia związane z emisjami CO₂ stanowią poważne zagrożenie dla konkurencyjności przedsiębiorstw.
W tym kontekście warto zwrócić uwagę na analizę Ray’a Dalio [2021], który zauważa: „Pozycja zjednoczonej Europy jako globalnego gracza w ostatnich kilku dekadach została osłabiona i Europa zsunęła się do drugiej światowej ligi. Powodem tego są: za słaba ekonomia, duży i rosnący dług, konflikty polityczne między państwami, niewystarczająca innowacyjność, słabość militarna oraz wysokie nierówności dochodów prowadzące do wzrostu populizmu, które ostatecznie spowodowały odłączenie Wielkiej Brytanii od reszty Unii Europejskiej”.
Dlaczego redukcja emisji CO₂ jest ważna?
Redukcja emisji CO₂ to fundament walki ze zmianami klimatycznymi, które coraz bardziej wpływają na środowisko, gospodarkę i zdrowie ludzi. Przemysł, będący jednym z największych konsumentów energii (w Polsce odpowiadający za 32,8% zużycia w 2022 roku) generuje przez to znaczną część emisji gazów cieplarnianych.
Jednocześnie, jak ocenia Międzynarodowa Agencja Energii (IEA), potencjał zwiększenia efektywności energetycznej w procesach przemysłowych wynosi od 18 do 26%. Oznacza to ogromne możliwości wdrażania innowacyjnych technologii, które mogą nie tylko ograniczyć emisje, ale także poprawić konkurencyjność firm i zmniejszyć koszty operacyjne.
Jakie są cele UE w zakresie redukcji emisji CO₂?
Unia Europejska stawia sobie ambitne cele klimatyczne, mające na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Kluczowym etapem w tej transformacji jest redukcja emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 roku w porównaniu do poziomów z 1990 roku.
Jednym z kluczowych filarów działań UE jest rozwój odnawialnych źródeł energii. Unia Europejska osiągnęła sukces w realizacji celu na 2020 rok, zakładającego 20% udziału energii odnawialnej w końcowym zużyciu energii brutto – cel ten został nie tylko spełniony, ale i przekroczony, osiągając poziom 22,1%. Mimo tego pozytywnego wyniku, wciąż istnieją znaczące różnice między państwami członkowskimi w wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii.
Kolejnym kluczowym aspektem jest ograniczanie zużycia energii pierwotnej i końcowej. Maksymalne zużycie energii w UE odnotowano około 2005 roku, po czym rozpoczął się jego systematyczny spadek. W drugim kwartale 2023 roku zużycie energii elektrycznej było o 6% niższe w porównaniu do analogicznego okresu w 2022 roku (European Commission 2023). W 2022 roku zużycie energii pierwotnej było 4% poniżej celu wyznaczonego na rok 2020, ale wciąż o 26% wyższe od prognoz na rok 2030. Zużycie energii końcowej znajdowało się 2% poniżej celu na rok 2020, ale o 23% przewyższało założenia na 2030 rok.
Tutaj do pobrania publikacja Możliwości ograniczania śladu węglowego poprzez wykorzystanie systemu zarządzania energią (EMS) – M.Piekarski, K.Grübel – w pliku pdf.
W jaki sposób oblicza się emisję CO₂ dla jednego albo wielu źródeł energii?
Obliczenie emisji CO₂ wynikającej z zużycia energii opiera się na zastosowaniu odpowiednich wskaźników emisyjności do zużywanej energii, które na na przykładzie energii elektrycznej przyjmuje najprostszą postać:
Gdzie:
- ECO2 – emisja dwutlenku węgla [kg CO₂]
- Eel – zużycie energii elektrycznej [kWh]
- Wem – wskaźnik emisyjności CO₂ dla energii elektrycznej [kg CO₂/kWh]
Emisję CO₂ można obliczyć dla różnych źródeł energii, takich jak energia elektryczna, gaz ziemny, węgiel czy paliwa płynne. Tutaj, więcej o porównywaniu zużycia energii. W przypadku wielu źródeł stosuje się wzór sumaryczny:
Gdzie:
- ECO2 – całkowita emisja CO₂ [kg CO₂],
- n – liczba źródeł energii,
- Eużycie,i – zużycie energii i-tego źródła [kWh lub inne jednostki],
- Wem,i – wskaźnik emisyjności dla i-tego źródła energii [kg CO₂/kWh, kg CO₂/m³, itp.].
Należy mieć na uwadze, żę wskaźniki emisyjności mogą być różne dla każdego źródła energii w zależności od kraju i metodologii. Co więcej aktualne wskaźniki są publikowane przez krajowe i międzynarodowe agencje, takie jak KOBiZE czy IPCC, jednak najlepsze wyniki daje oparcie się na wartościach udostępnionych przez firmy dostarczające energię (prąd, gaz, ciepło systemowe, wodór itd.) właściwych dla danego obiektu, czyli indywidualnie dla każdej lokalizacji.
Dla precyzyjnych wyników ważne jest uwzględnienie zmienności w jednostkach (kWh, m³, litry).
Pozycja Polskiego przemysłu na tle innych krajów UE?
Polska znajduje się w trudnej pozycji w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej, głównie z powodu dominującego udziału węgla w krajowym miksie energetycznym. Obecnie produkcja pojedynczego elementu, takiego jak na przykład poprzecznica (część konstrukcyjna samochodu), generuje różne emisje w zależności od kraju:
- Austria: 169 g CO2-eq,
- Niemcy: 256 g CO2-eq,
- Polska: 591 g CO2-eq.
Te dane pokazują, jak istotne jest przejście na bardziej ekologiczne źródła energii i modernizacja infrastruktury w Polsce, aby zmniejszyć różnicę w porównaniu z innymi krajami UE.
Czym jest System Handlu Emisjami (ETS)?
System Handlu Emisjami (ETS) to kluczowy instrument polityki klimatycznej Unii Europejskiej, który ma na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w najbardziej energochłonnych sektorach przemysłu i energetyki. ETS wprowadza mechanizm „cap-and-trade”, gdzie ustalany jest maksymalny limit (cap) emisji CO₂ w skali UE, a przedsiębiorstwa muszą nabywać prawa do emisji (allowances) na rynku.
Dla firm, zwłaszcza w sektorach takich jak hutnictwo, cement czy chemia, zakup praw do emisji stanowi istotny koszt, który będzie coraz mocniej wpływać na ich konkurencyjność na rynku europejskim i globalnym. W zamyśle – system ten został zaprojektowany, aby motywować przedsiębiorstwa do inwestowania w technologie niskoemisyjne i efektywność energetyczną. Tutaj, więcej o SPBT i ROI.
Jakie są oczekiwania UE wobec przemysłu pod kątem CO₂?
Unia Europejska stawia przed przemysłem oczekiwania, aby osiągnąć cele klimatyczne i wspierać zrównoważony rozwój:
1. Redukcja emisji gazów cieplarnianych:
UE dąży do ograniczenia emisji o co najmniej 55% do 2030 roku w porównaniu z poziomami z 1990 roku. Przemysł jest zobowiązany do wprowadzenia efektywnych strategii redukcji emisji CO₂ w swoich procesach produkcyjnych.
2. Transformacja energetyczna:
Oczekuje się, że przedsiębiorstwa zwiększą efektywność energetyczną i przejdą na odnawialne źródła energii. Zmniejszenie zależności od paliw kopalnych jest kluczowe dla osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku.
3. Inwestycje w innowacje:
Przemysł powinien aktywnie inwestować w nowoczesne technologie, takie jak wychwytywanie i magazynowanie CO₂ (CCS), zielony wodór czy cyfryzacja procesów, aby zwiększyć konkurencyjność i ograniczyć emisje.
4. Zgodność z regulacjami prawnymi:
Firmy muszą dostosować się do zaostrzonych przepisów, w tym do zaktualizowanej Dyrektywy o Emisjach Przemysłowych (IED) oraz wymogów wynikających z Europejskiego Zielonego Ładu.
5. Raportowanie i transparentność:
UE oczekuje od przedsiębiorstw regularnego raportowania emisji i podejmowanych działań proekologicznych, co zwiększa przejrzystość i umożliwia monitorowanie postępów w realizacji celów klimatycznych.
6. Zrównoważony łańcuch dostaw:
Firmy powinny dbać o to, aby ich dostawcy i partnerzy biznesowi również przestrzegali standardów zrównoważonego rozwoju, minimalizując emisje na każdym etapie produkcji.
7. Konkurencyjność na rynku międzynarodowym:
Przemysł unijny ma być liderem w dziedzinie zielonych technologii, co wymaga ciągłego doskonalenia i adaptacji do globalnych trendów w zakresie ochrony środowiska.
8.Zapobieganie “ucieczce emisji”:
Poprzez wsparcie mechanizmów takich jak CBAM, UE oczekuje, że przemysł będzie współpracować w celu zapobiegania przenoszeniu produkcji do krajów o niższych standardach środowiskowych.
ETS a firmy: co czeka przemysł w najbliższych latach?
Unia Europejska zaostrza politykę klimatyczną, wprowadzając nowe ramy prawne, które mają zwiększyć skuteczność ETS i przyspieszyć redukcję emisji w przemyśle. Kluczowe zmiany i wyzwania dla przedsiębiorstw obejmują:
A. Zaostrzenie limitów emisji – od 2024 roku:
Nowe pułapy emisji dla przedsiębiorstw w sektorze ETS zostaną znacznie obniżone, aby przyspieszyć redukcję emisji. Limit dostępnych uprawnień będzie redukowany w szybszym tempie, co zmusi firmy do podejmowania działań w kierunku niskoemisyjnej transformacji.
B. Stopniowe wycofywanie darmowych uprawnień – 2026–2034:
W ramach reformy ETS przedsiębiorstwa będą stopniowo tracić darmowe uprawnienia do emisji. Oczekuje się, że od 2026 roku ich liczba zacznie maleć, a pełne wycofanie ma nastąpić do 2034 roku. Wzrośnie więc presja na wdrażanie technologii niskoemisyjnych i poprawę efektywności energetycznej. Tutaj, więcej o SPBT i ROI.
C. Wprowadzenie Mechanizmu CBAM – pilotaż od 2023, pełne wdrożenie od 2026 roku:
Mechanizm Dostosowania Granicznego z Tytułu Emisji Węgla (CBAM) wprowadza opłaty za emisje związane z towarami importowanymi do UE. Od 2026 roku przemysł będzie musiał uwzględniać CBAM jako czynnik wpływający na koszty operacyjne, szczególnie w kontekście międzynarodowej konkurencji.
D. Dyrektywa o Emisjach Przemysłowych (IED) – nowe wymagania od 2028 roku:
Zaostrzone przepisy wymagają od przedsiębiorstw stosowania najlepszych dostępnych technologii (BAT) w celu ograniczenia emisji. Nowe standardy środowiskowe mogą wymagać modernizacji infrastruktury produkcyjnej, co wiąże się z dodatkowymi kosztami inwestycyjnymi.
E. Nowe cele klimatyczne UE na 2030 rok:
Zobowiązanie do redukcji emisji o co najmniej 55% wymaga od firm opracowania strategii długoterminowych i wdrożenia rozwiązań, które nie tylko spełnią aktualne wymagania, ale również pozwolą sprostać przyszłym regulacjom.
Mechanizm CBAM i jego znaczenie?
CBAM to mechanizm, który nakłada dodatkowe opłaty na produkty importowane do UE z krajów o mniej rygorystycznych przepisach klimatycznych. Jego celem jest zapobieganie „ucieczce emisji” i ochrona konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw.
Jak ENOB wspiera firmy w redukcji emisji CO₂?
EnobEMS dostarcza nowoczesne narzędzia do monitoringu energetycznego i analizy zużycia energii. Dzięki temu firmy mogą identyfikować obszary wymagające poprawy, wdrażać efektywne zmiany oraz obniżać koszty operacyjne i emisje CO₂. ENOB pomaga także optymalizować inwestycje w zrównoważone technologie.
Jakie będą długofalowe korzyści z redukcji emisji CO₂ dla przemysłu?
- Obniżenie kosztów operacyjnych dzięki efektywnemu zużyciu energii.
- Zgodność z regulacjami prawnymi UE, co minimalizuje ryzyko finansowe.
- Poprawa wizerunku marki jako lidera zrównoważonego rozwoju.
- Wzrost konkurencyjności na globalnym rynku, który coraz bardziej ceni neutralność węglową.
Podsumowanie
W obliczu zmian klimatycznych przemysł znajduje się w centrum globalnej transformacji energetycznej. Redukcja emisji CO₂ stała się priorytetem, a działania w tym kierunku nie tylko przeciwdziałają kryzysowi środowiskowemu, ale także otwierają drzwi do innowacji i zrównoważonego rozwoju.
Unia Europejska wyznacza ambitne cele klimatyczne, zmierzając ku neutralności klimatycznej do 2050 roku. Mechanizmy takie jak System Handlu Emisjami (ETS) czy nowe regulacje wspierające rozwój odnawialnych źródeł energii stymulują przemysł do przyspieszenia zmian technologicznych. Transformacja ta, choć wyzwaniem, niesie ze sobą szansę na zwiększenie efektywności i długofalowe korzyści dla firm.
Zmieniające się warunki rynkowe i rosnąca presja na redukcję emisji oznaczają konieczność dostosowania strategii biznesowych. W szczególności kraje takie jak Polska, z wysokim udziałem węgla w miksie energetycznym, stoją przed wyjątkowym wyzwaniem. Jednak wraz z wyzwaniami pojawiają się także możliwości modernizacji, inwestycji w nowoczesne technologie i zwiększenia konkurencyjności.
Zwiększ efektywność energetyczną już dziś!
Odkryj zalety systemu EnobEMS, który umożliwia precyzyjne monitorowanie i optymalizację zużycia energii, pomagając osiągnąć oszczędności i zrównoważony rozwój. Nasze innowacyjne, oparte na danych rozwiązania są dostosowane do indywidualnych potrzeb Twojego obiektu przemysłowego.
Chcesz dowiedzieć się, jak możemy pomóc? Sprawdź naszą szczegółową ofertę i odkryj, jak możemy poprawić efektywność energetyczną Twojego obiektu.
Nie przegap – zapytaj teraz, co możemy zaoferować Twojemu obiektowi!